ADALET SİSTEMİ İÇİNDE ÇOCUKLAR

Çocuk hak ve özgürlükleri genel anlamda insan hakları kavramının ayrılmaz bir parçasıdır. Çocukların gelişimleri ve ihtiyaçlarının farklılığı ve mevcut durumda yaşanan sorunlar çocuklara özgü düzenleme yapma zorunluluğunu doğurmuştur. Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme (ÇHS) bu amaçla yapılmış bir Sözleşme olup; çocuk: Sözleşmenin 1. maddesinde daha erken yaşta reşit olma durumu hariç 18 yaşını doldurmamış kişi olarak tanımlanmıştır. Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Çocuk Koruma Kanunu'nda (ÇKK) ise daha erken yaşta ergin olunsa bile, on sekiz yaşını doldurmamış kişi çocuk olarak kabul edilmiştir. ÇHS'de çocukların öznesi ya da parçası olduğu bir yargılamanın çocuklara özgü olması kabul edilmiştir. Birleşmiş Milletler Çocuk Adaletinin Yönetimi Hakkında Asgari Standart Kurallar'ın [Pekin (Beijing) Kuralları] 2.3. maddesinde her hukuk sisteminde özellikle çocuk suçlulara ve çocuk adaletinin yönetimini üstlenen kurum ve kuruluşlara yönelik, uygulanabilir kanun ve kuralların kabul edilmesi gerekliliği vurgulanmıştır. Buna göre, çocuk adalet sisteminde çocuklara özgü kanun, çocuklara özgü mahkeme, çocuklara özgü kurum ve kuruluşlar bulunması gerekmektedir. Çocuklara özgü adalet sisteminde, çocuğun iyileştirilmesi ön plana alınmalıdır ve suça sürüklenen çocuklara gösterilecek tepki, hem çocuğun içinde bulunduğu koşullarla hem de eylemi ile orantılı olmalıdır. Adalet sistemi içinde çocuklar, suça sürüklenen, suçun mağduru, suçun tanığı, korunma gereksinimi olan veya kendisini ilgilendiren hukuk davasında taraf olarak yer alabilirler. Çocuk adalet sistemi hem korunma ihtiyacı olan hem de suça sürüklenen çocuklarla ilgilenir ve onlara özgü kuralları içerir.

Yasal Süreçler Tanık Çocuk: Soruşturma ve kovuşturmada bilgi ve görgüsüne başvurulan çocuk.

Tanık Sıfatıyla Dinlenen Mağdur Çocuk: Kendisine karşı işlenen suçta bilgi ve görgüsüne başvurulan çocuk.

Korunma İhtiyacı Olan Çocuk: Bedensel, zihinsel, ahlaki, sosyal ve duygusal gelişimi ile kişisel güvenliği tehlikede olan, ihmal veya istismar edilen ya da suç mağduru çocuk.

Suça Sürüklenen Çocuk: Kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiası ile hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan ya da işlediği fiilden dolayı hakkında güvenlik tedbirine karar verilen çocuk

Mağdur Çocuk: Kendisine karşı suç işlenen çocuk.